16.03.2021

Idzie lepsze dla podwykonawców? Założenia nowej ustawy Prawo zamówień publicznych.

Podwykonawstwo  projektów inwestycyjnych realizowanych w różnych branżach  jest typowym zjawiskiem, stosowanym w realizowaniu  zamówień   zarówno dla podmiotów publicznych, jak i prywatnych. Często zdarza się, że podmioty wykonujące zamówienie dla generalnego wykonawcy znajdują się na starcie w słabszej pozycji, gdyż są to małe lub średnie przedsiębiorstwa. Ustawodawca, chcąc wyjść naprzeciw podwykonawcom, dokonuje modyfikacji przepisów w tym zakresie, – tak  aby zapewnić im pożądaną ochronę w stosunkach z generalnymi wykonawcami oraz inwestorami. Celem tych zmian przepisów jest poprawa sytuacji rynkowej podwykonawców, w szczególności w zakresie terminowych płatności należnego im wynagrodzenia za zrealizowanie umowy. 

Jedną z głównych regulacji dotyczących podwykonawstwa i solidarnej odpowiedzialności inwestora wraz z wykonawcą wobec podwykonawcy w przypadku umów o roboty budowlane jest art. 6471 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 z późn. zm. – dalej również jako k.c.). Przepis ten w związku z coraz częściej występującymi przypadkami nieuregulowania lub nieterminowego regulowania należności oraz wątpliwościami występującymi w orzecznictwie został zmieniony ustawą z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności (Dz. U. poz. 933 z późn. zm.). Zmieniona regulacja ma zapewnić większą ochronę podwykonawcom realizującym roboty budowlane w stosunku do podwykonawców.

Ustawodawca określił, że zgłoszenia i sprzeciwy co do wykonawstwa robót muszą być dokonane w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Istotną zmianą jest także umożliwienie dokonywania zgłoszenia wykonania prac przez danego podwykonawcę zarówno przez wykonawcę, jak i podwykonawcę, a także brak konieczności przedstawiania inwestorowi umowy podwykonawczej lub jej projektu. Ponadto, sam sprzeciw inwestora wyłączający jego odpowiedzialność winien być uzasadniony, tj. mieć obiektywnie usprawiedliwiające go przesłanki. Oznacza to, że inwestor nie może złożyć sprzeciwu bez podania konkretnych przyczyn. Jak wskazuje się w uzasadnieniu do ww. ustawy, mogą to być np. uprzednie niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania wobec inwestora, brak możliwości wykonania robót, problemy finansowe podwykonawcy. Jak więc widać, o wprowadzona przez ustawodawcę zmiana jest korzystna względem podwykonawców. 

Zauważając  problem ustawodawca zdecydował się również na poprawienie warunków realizacji zamówień publicznych przed podwykonawców, uchwalając ustawę z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. poz. 2019 z późn. zm. – dalej również jako Pzp). Szczególny wyraz temu dał w art. 463 ustawy Pzp, który dotychczas nie występował w przepisach ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1843 z późn. zm. – dalej również jako ustawa Pzp 2004).

Powyższy artykuł stanowi, że „Umowa o podwykonawstwo nie może zawierać postanowień kształtujących prawa i obowiązki podwykonawcy, w zakresie kar umownych oraz postanowień dotyczących warunków wypłaty wynagrodzenia, w sposób dla niego mniej korzystny niż prawa i obowiązki wykonawcy, ukształtowane postanowieniami umowy zawartej między zamawiającym a wykonawcą.” Warte zauważenia jest, że przepis ten odnosi się do wszystkich umów podwykonawczych. Regulacja ta w swym założeniu ma na celu, aby wykonawcy nie wykorzystywali swojej mocniejszej pozycji wobec podwykonawców, kształtując   postanowienia umów podwykonawczych w sposób mniej korzystny niż te, które znajdują się w ich umowach z inwestorami. Nadto ustawodawca zebrał w jednym rozdziale rozproszone w dotychczasowej ustawie Pzp 2004 przepisy regulujące podwykonawstwo. 

Podobnie jak ustawodawca, zauważając problem podwykonawców i pragnąc zapobiegać sytuacjom niepożądanym na rynku, które również mają wpływ na funkcjonowanie gospodarki państwa, nasza Kancelaria uruchamia wsparcia podwykonawców. W ramach dedykowanego im działu Akademii MCM przybliżymy tematykę realizacji umów podwykonawczych, konstruowania umów podwykonawczych, procedury skutecznego zgłaszania podwykonawców wobec inwestora oraz przepisy dotyczące ich ochrony, mające na celu minimalizację ryzyka wykonywania takich umów, a w szczególności uzyskanie należnego wynagrodzenia w odpowiedniej wysokości i terminie. Zachęcamy do śledzenia naszych publikacji.