30.09.2021

Zasady dofinansowania dla spółki cywilnej

Według danych pochodzących z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, blisko 300.000 przedsiębiorstw w Polsce prowadzonych jest w formie spółki cywilnej. Na stronach internetowych instytucji zarządzających znaleźć więc można liczne ogłoszenia o konkursach kierowanych do przedsiębiorstw, w tym przedsiębiorstw prowadzonych w tej właśnie formie. Czy aby jednak na pewno spółka cywilna może ubiegać się o dofinansowanie?

Jak wiadomo, spółka cywilna nie jest osobnym podmiotem gospodarczym, a jedynie umową, na podstawie której, jej wspólnicy, poprzez określone działania (zwłaszcza przez zniesienie wkładów), zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. W kontekście możliwości ubiegania się o dofinansowanie, ów specyficzny charakter prawny spółki cywilnej stał się również przedmiotem rozważań Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim.  

W wyroku z dnia 18 czerwca 2014 r. (sygn. akt. II SA/Go 348/14) WSA w Gorzowie Wielkopolskim uznał, że zastosowane w rozporządzeniach unijnych pojęcie „przedsiębiorstwa” ma formułę szerszą niż pojęcie „przedsiębiorcy” użyte w ustawodawstwie krajowym. W rozporządzeniach tych „przedsiębiorstwo” zostało zdefiniowane jako „podmiot prowadzący działalność gospodarczą bez względu na jego formę prawną. Zalicza się tu w szczególności osoby prowadzące działalność na własny rachunek oraz firmy rodzinne zajmujące się rzemiosłem lub inną działalnością, a także spółki lub stowarzyszenia prowadzące regularną działalność gospodarczą”.

Rozstrzygając w powyższej sprawie WSA w Gorzowie Wielkopolskim zauważył, że dla uznania danego wnioskodawcy za „przedsiębiorstwo” nie jest istotna forma prawna jego prowadzenia ani wymóg posiadania podmiotowości prawnej. Ponieważ w ramach ww. definicji mieszczą się np. firmy rodzinne, którego to pojęcia nie definiuje prawo polskie, jak też konsorcja, nie posiadające na gruncie polskiego ustawodawstwa osobowości prawnej, rozumiane jako porozumienia mające na celu realizację określonego wspólnego celu gospodarczego, to na tej podstawie sąd doszedł do przekonania, że o statusie przedsiębiorstwa, powinien decydować element przedmiotowo-funkcjonalny. Najistotniejszy dla orzekających był w tym przypadku sam fakt prowadzenia działalności gospodarczej (produkcyjnej) w oparciu o służący temu celowi zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych, a nie określona forma prawna czy posiadanie podmiotowości prawnej. 

Konkludując WSA w Gorzowie Wielkopolskim uznał, że wnioskodawcą, a w rezultacie i beneficjentem środków pomocowych nie pozostawali przedsiębiorcy będący wspólnikami spółki cywilnej, lecz  przedsiębiorstwo prowadzone w formie prawnej spółki cywilnej.  

Z powyższym poglądem trudno się zgodzić. Zarówno bowiem na gruncie prawa unijnego jak i krajowego, wymóg posiadania przez „przedsiębiorstwo” podmiotowości prawnej, uznać należy za jednoznaczny i oczywisty. Przemawia za tym w szczególności ta część powyższej definicji „przedsiębiorstwa”, która  wśród warunków niezbędnych dla uznania danego podmiotu za „przedsiębiorstwo” wskazuje warunek „prowadzenia działalności gospodarczej”. Oznacza to moim zdaniem, że „przedsiębiorstwo” w rozumieniu ww. definicji, musi być nie tylko „podmiotem”, ale musi też mieć zdolność do nabywania uprawnień (praw) oraz zdolność do podlegania obowiązkom. Musi też wreszcie mieć zdolność do zaciągania zobowiązań. Bez wskazanych wyżej atrybutów prawnych w ogóle nie jest możliwe prowadzenie działalności gospodarczej. 

Spółka cywilna nie jest osobnym podmiotem prawa, nie może nabywać praw i obowiązków oraz z całą pewnością nie ma też zdolności do czynności prawnych (nie może np. zawierać umów, w tym umowy o dofinansowanie). Przymioty te przysługują natomiast niewątpliwie wspólnikom spółki cywilnej. „Przedsiębiorstwem” w rozumieniu wspomnianej tu definicji, tj. podmiotem zdolnym do prowadzenia działalności gospodarczej, nie jest więc spółka cywilna, lecz jej wspólnicy. 

Za możliwością uznania spółki cywilnej za „przedsiębiorcę” w rozumieniu ww. definicji nie przemawia również użyty w niej zwrot „bez względu na jego formę prawną”. Spółka cywilna nie jest bowiem „formą prowadzenia działalności gospodarczej”, mimo, iż w języku potocznym zdarza się słyszeć, że ktoś w tej formie działalność gospodarczą prowadzi. 

Ze względów opisanych powyżej nie można zatem zgodzić się z WSA w Gorzowie Wielkopolskim, że w powyższej definicji „przedsiębiorstwa” w „brak jest warunku posiadania przez jednostkę organizacyjną przymiotu zdolności prawnej lub choćby zdolności sądowej”. Warunek ten został bowiem sformułowany w tej definicji poprzez wprowadzenie w niej wymogu prowadzenia przez podmiot działalności gospodarczej, do której prowadzenia, posiadanie zdolności prawnej, zdolności sądowej oraz zdolności do czynności prawnych jest niezbędne.  

Tym samym, uznając, że beneficjentem, z którym możliwe jest zawarcie umowy o dofinansowanie są wyłącznie wspólnicy spółki cywilnej (a nie spółka cywilna), nie można zasadnie uznawać, iżby spółce tej (a nie wspólnikom) mogło przysługiwać uprawnienie do bycia  wnioskodawcą – bez względu na sposób sformułowania ogłoszeń o konkursach ogłaszanych przez instytucje zarządzające.